Zadłużenie konsumenckie w Norwegii stale rośnie, a Norwegowie mają już ponad 170 miliardów koron długu niezabezpieczonego żadną gwarancją – na przykład wartościowym majątkiem, takim jak dom.
W czasach gdy pożyczki i karty kredytowe są łatwo dostępne, wiele osób traci kontrolę nad swoimi finansami, nie zdając sobie sprawy z długoterminowych konsekwencji. Co zrobić, jeśli suma zobowiązań przekracza możliwości budżetowe? Jakie kroki warto podjąć, by wyrwać się z pułapki długów i zacząć drogę do finansowej stabilności?
Od czego zacząć?
Na początek ważne jest dowiedzieć się, ile dokładnie masz długów. Warto wysłać prośbę do wszystkich swoich wierzycieli, aby otrzymać przegląd wszystkich zobowiązań. Możesz także sprawdzić to na stronach internetowych:
Tutaj jednak dowiesz się jedynie o niezabezpieczonym długu konsumenckim takim jak karty kredytowe i kredyty konsumenckie. Nie znajdziesz tu informacji na przykład o kredycie hipotecznym czy studenckim.
Gdy już otrzymasz niezbędne informacje, sporządź listę swoich długów, by mieć pełny obraz, ile i komu jesteś dłużny. Stwórz również swój domowy budżet – ile masz miesięcznie dochodów i jakie są twoje stałe wydatki. Wówczas rozmowa z wierzycielami może być dobrym rozpoczęciem walki z zadłużeniem. Poinformuj ich o swojej sytuacji, przedstaw zebrane przez ciebie dane i zaproponuj konkretne rozwiązania, które mogą stać się początkiem zawarcia prywatnej umowy (nedbetalingsavtale) między dłużnikiem a wierzycielem. To jednak od nich zależy, czy chcą z tobą zawrzeć takie porozumienie.
Jakie rozwiązanie zaproponować?
Refinansowanie zadłużenia polega na zaciągnięciu nowego kredytu, który przeznaczasz na spłatę jak największej ilości długów. Wiele małych i drogich pożyczek można zamienić na jedną większą ze spłatą w dłuższym okresie i z lepszym oprocentowaniem. W niektórych przypadkach to rozwiązanie może jednak prowadzić jedynie do pogorszenia sytuacji finansowej, dlatego ważne jest, by przed podjęciem takiej decyzji, skonsultować swoją sprawę ze specjalistą.
Wydłużenie okresu spłaty może być dobrym sposobem, by twoje miesięczne koszty były o wiele niższe. Jednocześnie cała suma do spłaty będzie powiększona.
Odroczenie rat oznacza, że przez określony czas nie płacisz samej kwoty kredytu, ale jedynie odsetki.
Pełne odroczenie spłaty polega na całkowitym „zamrożeniu” pożyczki na pewien czas. Zwykle w takiej sytuacji całkowita kwota do spłaty wzrośnie ze względu na nadal obowiązujące stopy procentowe.
Obniżenie stopy procentowej znaczy, że oprocentowanie zadłużenia będzie niższe, a zatem twoja miesięczna rata również się zmniejszy.
Zmniejszenie niespłaconych odsetek przy próbach negocjacji umowy o spłatę z wierzycielem może być dobrym rozwiązaniem, jeśli nie zdołałeś spłacać kredytu na czas i zostały ci naliczone odsetki.
Zmniejszenie lub umorzenie pozostałego zadłużenia polega na tym, że twój wierzyciel zgadza się na umorzenie spłaty części lub całości pozostałej kwoty. Jednak bardzo rzadko zdarza się, aby pożyczkodawcy wyrażali na to zgodę.
Wszystkie rozwiązania są niekorzystne dla wierzycieli, ponieważ oznaczają dla nich stratę części pieniędzy. Dlatego musisz być świadomy, że zostaną ci postawione rygorystyczne wymagania jak na przykład sprzedaż niepotrzebnych nieruchomości lub comiesięczne szczegółowe dokumentowanie swoich wydatków.
Ugoda zadłużenia
Jeśli masz za mało pieniędzy na spłatę swoich długów, możesz w niektórych przypadkach uzyskać ugodę zadłużenia (gjeldsordning). Jest to umowa o spłacie zadłużenia, która powinna ci pomóc uzyskać kontrolę nad finansami. Wówczas musisz spłacić wierzycielom możliwie największą część długów w określonym terminie, zwykle w ciągu pięciu lat. Po tym czasie pozostała do spłaty kwota często jest anulowana.
Aby uzyskać taką ugodę, musisz jednak spełnić pewne wymagania:
- Posiadasz poważne problemy z zadłużeniem, co oznacza, że musisz spłacać więcej niż pozwala na to twój budżet.
- Jesteś trwale niezdolny do spłaty swoich długów, czyli przez kilka lat nie będziesz w stanie spłacić zadłużenia. Jeśli jednak twoje problemy są przejściowe lub posiadasz wartościowe aktywa, które możesz sprzedać, nie spełniasz tego wymogu.
- Jeśli spora część twojego długu wzrosła niedawno, twój wniosek o gjeldsordning może zostać odrzucony.
Pamiętaj, że zanim zaczniesz się starać o ugodę zadłużenia, musisz sam spróbować dogadać się z wierzycielami, na przykład próbując zawrzeć nedbetalingsavtale. Warto także najpierw zasięgnąć pomoc w gminie (kommune), a wszelkie wskazówki możesz otrzymać od komornika (namsmannen).
Jeśli jednak nie możesz dojść do porozumienia z wierzycielami, możesz wysłać wniosek o gjeldsordning do komornika w twojej gminie. We wniosku podaj informacje dotyczące twoich dochodów, majątku, długów, wydatków na życie twojej rodziny oraz innych rzeczy, które mogą mieć znaczenie dla sprawy. Wówczas komornik zbada twoją sytuację i sprawdzi, czy spełniasz warunki.
Bądź świadomy, że decyzji nie otrzymasz od razu. Twoja sprawa powinna zostać zbadana w ciągu czterech miesięcy. W tym czasie razem z komornikiem i wierzycielami będziecie próbować zawrzeć jakiś kompromis. Twoje zobowiązania zostaną zamrożone na czas negocjacji z wyjątkiem alimentów na rzecz dzieci lub małżonka, które nadal będziesz musiał płacić.
Co w praktyce oznacza dla ciebie ugoda zadłużenia?
Jeśli dostaniesz gjeldsordning, po comiesięcznej spłacie zobowiązań zostaną ci jedynie pieniądze niezbędne do utrzymania (penger til livsopphold). W sytuacji, gdy nie jesteś w związku małżeńskim ani konkubinacie, z reguły kwota pozostała na życie wynosi 10 412 koron z twoich dochodów. Masz dzieci na utrzymaniu? Wówczas możesz zachować więcej pieniędzy, jednakże kwota jest obliczana indywidualnie i zależy między innymi od tego, ile masz dzieci i w jakim są wieku.
Niskie dochody nie uniemożliwiają otrzymania ugody zadłużenia, choć może to oznaczać, że, ponieważ musisz mieć konkretną kwotę na utrzymanie, zabraknie pieniędzy na spłatę długów. W razie wątpliwości warto spytać o wszystko komornika, aby mieć pełny obraz swojej sytuacji. Pamiętaj, że jeśli w trakcie trwania gjeldsordning twoje dochody się zmienią, musisz o tym poinformować zarówno komornika, jak i wierzycieli.
Oprócz kwoty niezbędnej na życie masz również prawo do zachowania pieniędzy na wydatki związane z mieszkaniem, które obejmują między innymi czynsz, spłatę długu związanego z twoim domem, opłaty komunalne oraz koszty niezbędnego utrzymania mieszkania. Jednak wydatki na prąd i ubezpieczenie nie zaliczają się do tej kategorii. Jeśli posiadasz nieruchomość przekraczającą podstawowe potrzeby, musisz ją sprzedać.
Możesz także zatrzymać samochód, ale jedynie jeśli potrzebujesz go do pracy, szkoły lub posiadasz ku temu inne ważne powody. Może to być na przykład konieczność odbierania dzieci ze szkoły lub przedszkola. Twoją sytuację mieszkaniową i życiową oceni komornik w trakcie trwania procesu starania się o gjeldsordning.
Gdzie szukać pomocy?
W pierwszej kolejności zawsze powinieneś się skontaktować z komornikiem, który prowadzi twoją sprawę. Odpowie Ci on na pytania dotyczące odzyskiwania i regulowania długów, a także pomoże w istotnych sprawach związanych z twoim zadłużeniem.
Gmina ma obowiązek świadczenia doradztwa finansowego. Jeśli potrzebujesz porady, skontaktuj się z biurem NAV lub gminą, w której się znajdujesz, aby umówić się na spotkanie. Wówczas możesz uzyskać pomoc w opracowaniu przeglądu twojej sytuacji. Więcej na ten temat przeczytasz na stronie internetowej nav.no/okonomi-gjeld. Możesz także zadzwonić do NAV pod numerem telefonu 55 55 33 39, by otrzymać poradę telefoniczną.
Organizacja JURK (Juridisk rådgivning for kvinner) udziela porad dla kobiet mających problemy z zadłużeniem, oferując pomoc prawną i wskazówki. Na stronie internetowej foreninger.uio.no/jurk/ możesz znaleźć praktyczne informacje dla osób zmagających się z długami. Organizacja pomaga zrozumieć prawa i możliwości rozwiązania trudnej sytuacji finansowej.