Kategorie
    • Aktualności
    • Aktywnie
    • Cecilies språk- og kulturhjørne
      • Nivå B1/B2
      • Nivå B2/C1
      • Nivå C1
    • Covid-19
    • Dzieci
    • Kulinaria
    • Kultura
      • Felieton
      • Film
      • Literatura
      • Muzyka
    • Na czasie
    • Opinia
      • Moim okiem
    • På norsk
      • Kronikk
    • PiR
    • Po godzinach
    • Podróże
    • Polecane
    • Polityka
    • Polityka lokalna
    • Popularne
    • Społeczeństwo
      • Historia
      • Lokalnie
      • Ludzie
      • NAV
    • Środowisko
    • Warto przeczytać
    • Wędkarstwo
    • Wybory 2021
    • Wydarzenia
    • Zdrowie
      • Kręg po kręgu
    • Українською
    Facebook Twitter Instagram YouTube
    Facebook Instagram Twitter YouTube
    Razem Norge – polska gazeta w NorwegiiRazem Norge – polska gazeta w Norwegii
    • Kristiansand
    • Społeczeństwo
    • Dzieci
    • Aktywnie
    • Kultura
    • På norsk
    • Українською
    Razem Norge – polska gazeta w NorwegiiRazem Norge – polska gazeta w Norwegii
    Strona główna»Warto przeczytać»Kleszcze
    Warto przeczytać

    Kleszcze

    By Kazimierz Olszanowski5 czerwca 2021Brak komentarzy6 minut czytania
    kleszcz na liściu
    Zdjęcie: Erik Karits, Pixabay.
    Udostępnij
    Facebook Twitter LinkedIn Email

    Przyszła wiosna a wraz z nią pojawiły się kleszcze (flått), niewielkie pajęczaki roznoszące groźne choroby: boreliozę (borreliose), kleszczowe zapalenie mózgu (TBE, skogflåttencefalitt) i pewnie jeszcze inne patogeny.

    Jako pajęczaki kleszcze dysponują zestawem ośmiu nóżek, dlatego jak zauważymy na ciele małego „robala” z sześcioma nóżkami, nie mamy powodu do obaw. Kleszcze „wiszą” na drzewach, znajdują się w trawie, krzakach oraz na spodzie liści, a ich aktywność uzależniona jest od czynników klimatycznych, szczególnie wilgotne lato i łagodna zima stanowią doskonały klimat do ich rozwoju. Oczywiście nie każdy kontakt nawet z wkłutym kleszczem skutkuje infekcją i jedną z wymienionych wyżej chorób. Szacuje się, że rocznie w Europie zakażeniu ulega około 10-15% osób ukłutych przez kleszcza, czyli w przybliżeniu 200 tysięcy w skali całej populacji europejskiej. Obydwie odkleszczowe choroby rzadko są przyczyną śmierci chorego, potrafią jednak utrudnić, a nawet zohydzić życie. Wieloetapowe leczenie trwa latami i nie zawsze jest skuteczne w stu procentach. Mimo, że ludzkość miała do czynienia z odkleszczowymi zarazkami już ponad 5300 lat, to np. boreliozę rozpoznano i opisano dopiero 50 lat temu.

    Szacuje się, że 20-25% norweskich kleszczy nosi bakterię boreliozy, 50% na wschodzie i południu, a znacznie mniej na północy. Pięć procent osób zarażonych tą bakterią rozwija chorobę, jest to około 150 przypadków rocznie. Oprócz małych gryzoni i ptaków, gospodarzami mogą być duże zwierzęta, takie jak jelenie. Od 1999 roku Norwegia miała jedynie osiem przypadków TBE, i znajdowały się one w Aust- i Vest Agder, Telemark i Vestfold.

    Mapa z 2019 r. przedstawiająca prawdopodobne rozmieszczenie kleszczy leśnych (nimf) w Norwegii, Szwecji i Danii. Czerwony kolor – bardzo prawdopodobne, a ciemnozielony – bardzo niske. Białe obszary nie są uwzględnione. Źródło: Flåttsenteret.no.

    Kleszcz zaraża, jeśli sam jest nosicielem patogenów, czyli bakterii lub wirusów. Może być zarażony, jeśli wcześniej pożywił się krwią jakiegoś nosiciela lub odziedziczył zarazki po rodzicach. Nosiciel patogenu to zwierzę, najczęściej ssak określany nazwą rezerwuaru patogenów, sam nie choruje, sprzyja jedynie przetrwaniu bakterii i wirusów. Pajęczak pełni jedynie rolę strzykawki infekującej nasz układ krwionośny i po kolei wszystkie inne.

    Jak wykazały badania bardziej niebezpieczne dla nas są formy niedojrzałe pajęczaka czyli tzw. nimfy, takie kleszczowe podrostki, wielkości ziarnka maku. One odpowiadają za prawie 90 % zakażeń chorobowych.

    Kiedy i gdzie najłatwiej złapać kleszcza

    Wystarczy wyjrzeć za okno, gdzie tylko widać roślinność mogą być kleszcze, ale to jeszcze nie znaczy, że muszą być zarażone. W polskiej strefie klimatycznej, kleszcze atakują od początków maja do mniej więcej końca października. W Norwegii okres aktywności może być krótszy ze względu na temperaturę. Jeśli spadnie poniżej +5 stopni Celsjusza kleszcze nie atakują. Najwięcej zakażeń w Polsce stwierdza się w czerwcu i lipcu, czyli w okresie wyroju nimf kleszczowych. Wśród zainfekowanych ludzi dominują dzieci w wieku 6-9 lat, często grasujące w krzakach i na łąkach oraz osoby starsze 50-60 lat, które w czasie spacerów odpoczywają siadając na leżących pniach, ulubionych miejscach wyroju nimf. Kleszcze nie występują równomiernie na większych obszarach. Skupiska występują w lasach. W Polsce najbardziej „zakleszczonymi” są województwa warmińsko-mazurskie, pomorskie i zachodniopomorskie. Oczywiście w innych rejonach kraju też się zdarzają izolowane ogniska zakażeń.

    Kiedy kleszcz staje się głodny, porusza się w górę w terenie i umieszcza się w wysokiej trawie, gdzie czeka na przechodzące zwierzęta. Kleszcz nie może latać ani skakać, zatem “spada” na ofiarę. Kleszcze nie rozwijają się na otwartej przestrzeni z bezpośrednim nasłonecznieniem i krótką trawą. Znaczne ilości kleszczy znajdują się w miejscach, gdzie wędrują jelenie czy inne dzikie zwierzęta, zwłaszcza między kwietniem a listopadem, ale populacja kleszczy może się zmieniać z roku na rok. W Agder rozmnażaniu kleszczy sprzyja wilgotna gleba i torfowiska. Wcześniej sądzono, że kleszcze można znaleźć tylko wzdłuż wybrzeża do Brønnøysund, ale ostatnio odkryto je również dalej na północ w Norwegii i  w wewnętrznym Sør-Trøndelag. 

    W ostatnich latach często wywołuje się panikę wśród ludzi, a zwłaszcza wśród właścicieli psów i kotów. Coraz więcej firm sprzedaje repelenty, specjalne obroże, płyny itp. przy jednoczesnych akcjach marketingowych posługujących się nie do końca naukowymi i sprawdzonymi argumentami. 

    Kleszcze najczęściej wszczepiają się w okolicę rąk oraz nóg, skąd przenoszą się niepostrzeżenie w miękką skórę zgięcia dużych stawów. Ślina kleszczy posiada właściwości znieczulające, dlatego często nie odczuwamy ukłucia przez kleszcza.

    Profilaktyka

    Zapobieganie zainfekowaniu przez kleszcza sprowadza się głównie do unikania miejsc ich występowania i chodzenia drogami po lesie, zaroślach i łąkach. Co w przypadku życia w zalesionym krajobrazie jest dość wątpliwe.

    Innym zaleceniem jest noszenie ubioru okrywającego możliwie szczelnie ciało (koszula z długimi rękawami, długie spodnie, zakryte buty). Powszechne jest stosowanie środków odstraszających kleszcze (repelenty). Po pobycie w lesie lub na łące należy dokładnie sprawdzić skórę na całym ciele i usunąć ewentualne kleszcze. Jest to bardzo ważne, przez lata współpracowałem z leśnikami i fotografikami przyrody, którzy potrafią godzinami siedzieć bez ruchu ukryci w jakiejś kępie krzaków i stanowią łatwy cel dla kleszczy. Inwentaryzacja przeprowadzona po powrocie do domu i kąpieli wykazywała obecność nawet 17 osobników niezwłocznie usuwanych. Nic mi nie wiadomo, by któryś z nich zachorował na chorobę odkleszczową.

    Wrotycz

    Najprawdopodobniej kleszcze żyją w Waszych ogrodach. Najprostszym sposobem, by zmniejszyć ryzyko zetknięcia się z tym groźnym pajęczakiem, jest stworzenie mu nieprzyjaznych warunków do życia. Pomoże Wam w tym wrotycz (reinfannslekta). Tej rośliny kleszcze (i inne insekty) unikają jak ognia.

    Wrotycz. Źródło: Muratordom

    Żółtopomarańczowe kwiaty wrotycza kojarzy zapewne większość z nas. W Polsce jest to roślina bardzo często spotykana, kwitnąca w drugiej połowie lata, szczególnie przy drogach i skarpach. Oprócz pięknych, zebranych w baldachy kwiatów, wrotycz wyróżnia się ostrym korzennym zapachem, który zawdzięcza olejkowi eterycznemu. Odstrasza on kleszcze (ale też komary, mszyce, muchy i mrówki). Kiedyś używano go również do tępienia wszawicy i świerzbu. Norwegowie zapiekali ziele wrotycza w cieście, co miało leczyć zapalenia przyzębia.

    Wrotycz jest rośliną bardzo łatwą w uprawie, choć warto wziąć pod uwagę, że szybko się rozrasta. Jest mrozoodporny, najlepiej rośnie w miejscach słonecznych, na glebach przepuszczalnych i suchych. Wrotycz można rozmnażać przez nasiona lub przez podział.

    Usuwanie kleszcza

    W przypadku znalezienia kleszcza na ciele należy go niezwłocznie usunąć małą pęsetą lub palcami. Im szybciej to zrobimy tym bardziej zmaleje prawdopodobieństwo zarażenia. Trzeba drania chwycić tuż przy skórze i wyciągnąć do tyłu. Nie wolno chwytać za odwłok lub wykręcać, ściśnięcie odwłoka przypomina zrobienie zastrzyku strzykawką.

    Miejsce po ukąszeniu dokładnie odkazić, co oczywiście boli. Jeśli wyciągniemy odwłok, a pozostanie część głowowa, nie róbmy paniki i ograniczmy się do odkażania. Resztki części głowowej można wydłubać zdezynfekowaną igłą. Nie wolno smarować kleszcza tłuszczem lub innym specyfikiem, z braku tlenu kleszcz „puszcza pawia”, może zwiększyć ilość wydalanej śliny i ewentualnie zwiększyć ryzyko zakażenia zawartymi w niej krętkami. W przypadku stwierdzenia nimfy wgryzionej w skórę postępujemy podobnie. Szybkie usunięcie kleszcza w ciągu pierwszej doby po ukąszeniu wielokrotnie zmniejsza prawdopodobieństwo zarażenia. W przypadku komplikacji należy udać się do lekarza, on powinien stwierdzić czy kleszcz był zarażony.

    Nie ma statystyk na temat liczby Norwegów ugryzionych przez kleszcze każdego roku, ale w badaniu z 2019 r. z Søgne (Agder), który jest typowym obszarem o wysokiej częstości występowania kleszczy, 85% mieszkańców zgłosiło ukąszenia przez kleszcze w ogóle w swym życiu, a 35% ukąszenia kleszczy w ciągu ostatniego roku. Jest mało prawdopodobne, by ktoś nigdy nie miał kleszcza, wielu Norwegów, przyznaje, że każdego roku są ukąszeni przez tego insekta.

    Udostępnij. Facebook Twitter LinkedIn Email

    Warto przeczytać

    Darmowe wakacje, pozostały 3 dni na złożenie wniosku!

    Traktat pandemiczny WHO zagraża wolności słowa i wyboru?

    Wsparcie dla Polaków. TY też możesz pomóc ulepszyć system

    Zostaw kometarz Anuluj komentarz

    Nasz człowiek bliżej gwiazd! Polski naukowiec w ekipie astronautów ESA

    Ludzie 30 listopada 2022

    Europejska Agencja Kosmiczna ogłosiła skład międzynarodowej ekipy, która będzie przygotowywać się do lotów w przestrzeń…

    Dziś za prąd zapłacisz krocie

    11 lipca 2022

    Omikron – ocena ryzyka

    3 grudnia 2021

    Prasowanie, czyli na co komu gazeta

    17 lutego 2021

    Przekleństwo, błogosławieństwo. O byciu emigrantem

    26 grudnia 2022

    Prawa pracownicze w życiu zawodowym – dla wszystkich?

    27 maja 2023

    Feiring av polsk nasjonaldag med det polske miljøet på Sørlandet

    20 listopada 2021

    Familieliv på sjøen

    9 listopada 2022

    Szczepienia grupowe w Sørlandssenteret

    10 marca 2021

    Jedzenie po pożarze trafi do osób potrzebujących

    16 lutego 2022

    O niedochodzeniu do celu

    13 marca 2022

    Szczepan w krainie lodu. Odcinek 4

    26 marca 2021

    Moderna lub Pfizer dla zaszczepionych pierwszą dawką wstrzymanego preparatu AstraZeneca

    26 kwietnia 2021

    45 procent mieszkańców Kristiansand przeciwnych opłatom drogowym

    8 października 2021

    Hvordan jobber vi på C1-nivå?

    26 stycznia 2022
    Dane kontaktowe

    Polsk-Norsk Forening Razem=Sammen

    nr org. 923 205 039

    tel. +47 966 79 750 – Katarzyna
    tel. +47 968 67 210 – Sylwia

    e-mail: kontakt@razem.no

    VIPPS: #588852

    Więcej o nas »

    Ostatnio dodane

    Zniknęły wiadomości wysłane do Barnevernet

    8 czerwca 2023

    Nie kupujcie czekolady! – szwedzki kupiec wzywa do bojkotu

    8 czerwca 2023

    W dzisiejszym PiR-ze: Norweskie przesądy i zabobony

    8 czerwca 2023
    Najnowsze komentarze
    • The Wizard of Oz - „Jesteś z Polski? Ale przecież jesteś ładna!”
    • Sylwia - Rozrywka w Oslo – przewodnik po… barach
    • Katarzyna Karp - „Jesteś z Polski? Ale przecież jesteś ładna!”
    • Jacek - „Jesteś z Polski? Ale przecież jesteś ładna!”
    Facebook Instagram Twitter YouTube

    Ansvarlig redaktør: Katarzyna Karp | Adm. direktør: Sylwia Balawender
    Razem Norge arbeider etter Vær Varsom-plakatens og VVP regler for god presseskikk. Alt innhold er opphavsrettslig beskyttet.

    © 2023 Razem=Sammen | Made in Kristiansand

    Wprowadź szukaną frazę i naciśnij Enter, aby przejść do wyników wyszukiwania. Naciśnij Esc, aby anulować.