17 maja ulice Norwegii wypełniają się ludźmi w narodowych strojach, a dzieci maszerują z flagami w rękach. To wyraz tożsamości narodowej, zakorzenionej w wydarzeniach sprzed ponad dwóch stuleci.
Ciekawostki o 17 maja
Tego możesz jeszcze nie wiedzieć.
Jedna z najkrótszych
Norweska konstytucja jest jedną z najkrótszych na świecie. Obecnie liczy 121 artykułów (a na przykład Polska – 243). W 1814 roku zawierała ich 110, z czego aż 61 dotyczyło Stortingu i przedstawicieli wybranych przez lud.
Przyjęta 16 maja
Konstytucja została przyjęta przez Zgromadzenie Narodowe w Eidsvoll 16 maja 1814 roku, a datowana na 17 maja 1814.
Prawa człowieka
13 maja 2014 roku do Konstytucji zostało wpisanych wiele praw człowieka.
Nie tacy staruszkowie
To mit, że uczestnikami obrad w Eidsvoll byli sami staruszkowie. Zgromadzenie liczyło 112 mężczyzn, a najmłodszy z nich – oficer Thomas Konow – miał tylko 17 lat. Najstarsi mieli 60 lat, a średnia wieku wynosiła nieco ponad 40.
Gdzie przechowuje się oryginalny dokument
Czy kiedykolwiek zastanawiałeś się, gdzie dziś znajduje się oryginalny dokument konstytucji z 1814 roku? Jest dobrze zabezpieczony w budynku Stortingu (norweskiego parlamentu).
Obsesja pogodowa
17 maja to dzień, w którym Norwegowie najbardziej interesują się pogodą – do tego stopnia, że śledzą prognozy już na kilka tygodni wcześniej. Mimo technologii, pogody nie da się przewidzieć z całkowitą pewnością, więc zawsze warto mieć przy sobie kurtkę, wełniany sweter oraz okulary przeciwsłoneczne.
Trzy hot-dogi na głowę
To także dzień, w którym można jeść tyle lodów i hot-dogów, ile się chce. Statystycznie Norwegowie zjadają w tym dniu od 5 do 10 razy więcej lodów niż zwykle, największą popularnością cieszą się Krone-is, dostępne także w wersji wegańskiej. Hot-dogi to druga główna przekąska – Norwegowie zjadają ich prawie 40 000 ton rocznie, a aż trzy sztuki na osobę przypadają na 17 maja.
Narodowy przysmak – międzynarodowe inspiracje
Nieoficjalne narodowe ciasto Norwegii z okazji 17 maja to Pavlova, czyli deser z bezy, bitej śmietany i owoców – nazwany na cześć rosyjskiej baletnicy, a pochodzący z Nowej Zelandii.
Popularność orkiestr
Orkiestry dęte (korps) to ważny element 17 maja – aż 70 000 Norwegów gra w korps, czyli prawie 2% populacji.
Fakty, które warto przypomnieć
Święto konstytucji
17 maja to święto norweskiej konstytucji, która została ustanowiona w 1814 roku w Eidsvoll po 434 latach zależności od Danii. Wówczas to książę Christian Frederik został wybrany na króla Norwegii, a państwo zaczęło się samodzielnie rozwijać. Mimo uchwalenia konstytucji w 1814 roku, Norwegia pozostała w unii ze Szwecją aż do 1905 roku.
Konstytucja zawiera m.in. przepisy dotyczące ustroju państwa, praw człowieka oraz podziału władzy pomiędzy parlament (Storting), rząd i sądy. Jest ona swego rodzaju umową między ludem a rządzącymi, opartą na zasadzie suwerenności ludu.
Pochód mieszkańców
Początkowo obchody 17 maja były skierowane do dorosłych, a zamiast pochodu dzieci organizowano pochód mieszkańców – borgertoget. Dzisiaj ta tradycja jest jeszcze kultywowana w niektórych miejscach, choć zdecydowanie popularniejszy stał się barnetoget.
Russ
Święto narodowe łączy się także ze świętowaniem russ, czyli uczniów kończących szkołę średnią (videregående skole). Można ich rozpoznać po charakterystycznych kolorowych ubraniach i czapkach – głównie czerwonych lub niebieskich.
Tradycyjne świętowanie
Ważnym symbolem święta narodowego jest oczywiście norweska flaga – można ją spotkać wywieszoną przy domach lub machać nią, idąc w pochodzie. Norwegowie tradycyjnie ubierają się w bunad, czyli strój narodowy. Tego dnia jada się dużo lodów i hot-dogów, a także pije się gazowane napoje.
Pochód dzieci
Najbardziej znaną 17-majową tradycją jest pochód dzieci (barnetoget). Zawdzięczamy to dwóm norweskim pisarzom. Henryk Wergeland w 1841 roku napisał wiersz „Vi ere en nasjon vi med”, podkreślając, że dzieci są ważną częścią narodu, a świętowanie 17 maja powinno być także dla nich – nie tylko dla dorosłych. Z kolei w roku 1870 Bjørnstjerne Bjørnson zorganizował pierwszy pochód dzieci. To właśnie wtedy ta tradycja stała się powszechna w szkołach w całym kraju.
Hymn Norwegii – Ja, vi elsker dette landet
Utwór został uznany w 1964 roku – nie na mocy ustawy, lecz na mocy umowy społecznej – za narodowy hymn Norwegii.
