Close Menu
  • På norsk
  • Українською
  • Wiadomości
  • Społeczeństwo
  • Kultura
  • Reportaże i wywiady
  • Zdrowie
  • Aktywnie
Kategorie
  • Aktywnie
    • Podróże
    • Sport
    • Wędkarstwo
  • Kultura
    • Felieton
    • Film
    • Literatura
    • Muzyka
  • På norsk
    • Kronikk
  • Reportaże i wywiady
  • Społeczeństwo
    • Dzieci
    • Historia
    • Kulinaria
    • Lokalnie
    • Ludzie
    • NAV
    • Opinia
    • Środowisko
  • Wiadomości
    • Polityka
      • Polityka lokalna
      • Wybory 2021
  • Zdrowie
    • Covid-19
  • Українською
Facebook X (Twitter) Instagram YouTube
Facebook Instagram X (Twitter) YouTube Spotify
Razem Norge – polska gazeta w NorwegiiRazem Norge – polska gazeta w Norwegii
  • På norsk
  • Українською
  • Wiadomości
  • Społeczeństwo
  • Kultura
  • Reportaże i wywiady
  • Zdrowie
  • Aktywnie
Razem Norge – polska gazeta w NorwegiiRazem Norge – polska gazeta w Norwegii
Strona główna»Społeczeństwo»Wesołych Świąt – Razem z Julebukken, czyli świątecznym koziołkiem!
Społeczeństwo

Wesołych Świąt – Razem z Julebukken, czyli świątecznym koziołkiem!

By Cecilie Lønn24 grudnia 2021Brak komentarzy5 minut czytania
Udostępnij
Facebook Twitter LinkedIn Email
Artykuł został opublikowany ponad rok temu, dlatego zawarte w nim informacje mogą być nieaktualne.

Tłumaczenie: Justyna Jendtretzka

Zarówno grudniowy czas przedświąteczny jak i same święta Bożego Narodzenia i okres przedsylwestrowy, są pełne różnorodnych tradycji i rytuałów. Świętowanie w Norwegii jest wielowymiarową mieszanką tradycji, zarówno chrześcijańskich jak i świeckich. Często nie do końca wiemy, skąd pochodzą te przeróżne tradycje. Nie zawsze wiemy dlaczego robimy to, co robimy w czasie świąt, lub dlaczego akurat te dania i napoje lądują na naszym stole. Otaczamy się symbolami i dekoracjami, wykonujemy tradycyjne dla tego czasu czynności, a często nie znamy powodu i pochodzenia tego wszystkiego. Przyjrzyjmy się tematowi julebukken, czyli świątecznego koziołka. Dlaczego julebukken jest tak ważny podczas norweskiego świętowania? Czy julebukken pochodzi z tradycji chrześcijańskich, czy może jest częścią świeckich i ludowych rytuałów? Sprawdzimy to!

Dziś dzieci idą na julebukk, czyli odwiedzają ludzi, przebierając się w to, na co mają ochotę. Dzwonią do drzwi i kolędują dla tych, którzy otworzą. Stałym elementem tej tradycji jest nadzieja, że w zamian otrzymają słodycze lub świąteczne ciasta czy ciasteczka. Rytuał ten jest jednak daleko bardziej popularny na wsiach i w mniejszych miejscowościach niż miastach. Tradycja chodzenia na julebukk istnieje od dawna i jest kultywowana z różnych powodów w wielu krajach.

Zdjęcie: Elena Mozhvilo/Unsplash

Dawniej julebukk był po prostu koziołkiem, który był ubijany na święta w nadziei na wyjątkowo udany i obfity w plony przyszły rok. Później słowo julebukk zaczęto używać w kontekście osoby, która odwiedzała ludzi w czasie świąt w masce kozła i ubrana we włochatą skórę zwierzęcą. Tradycja wywodzi się z czasów przedchrześcijańskich, kiedy to w szczególny sposób odznaczało się środek zimy zarówno jak i najdłuższy oraz najkrótszy dzień w roku. Tak się składa, że koziołek jest symbolem urodzaju w pogańskiej tradycji. Dawniej kluczowe dla ludzi były jak najobfitsze zbiory, tak by jedzenia wystarczyło na całą zimę. Dlatego też kukurydza była dla nich bardzo ważna. Ludzie wierzyli, że żyjący na polach kukurydzy koziołek, który dostał się do gospodarstwa w czasie świąt, musiał być traktowany nadto dobrze. Musiał dostać więcej jedzenia i być obsłużony jak najlepiej. Wierzy się, że właśnie stąd pochodzi tradycja chodzenia na julebukk. 

Najprawdopodobniej chodzenie na julebukk miało być po prostu zabawą. W tradycji brała udział zwłaszcza młodzież, która w grupach odwiedzała ludzi. Każda grupa miała przywódcę i to właśnie on lub ona nosili maskę koziołka z dużą, czerwoną paszczą. Maska ta mogła być również wykonana z drewna i uformowana na kształt głowy kozła. Maska mogła być również zawieszona na kiju i w ten sposób noszona. Usta mogły się otwierać i zamykać, a w środku znajdował się czerwony materiał, lub czasem szufladka z rozżarzonym węglem. W niektórych miejscach powinno się doczepiać skórę i bródkę koziołka na drewnianej głowie. Takie koźle głowy były często przekazywane z pokolenia na pokolenie. 

Figury miały być celowo przerażające i groteskowe, co było ważnym elementem dzieciństwa. Poprzez spotykanie się z tymi nieprzyjaznymi koziołkami, dzieci uczyły się panować nad swoim strachem. Miały nauczyć się jak najlepiej radzić sobie z przerażającymi przeżyciami. Dawniej straszenie dzieci było ważnym elementem wychowania. Dzieci straszono, by nauczyć je posłuszeństwa i wykonywania swoich obowiązków. Naturalną obserwacją jest fakt, że nasze myślenie o wychowaniu dziecka w Norwegii dziś różni się od dawnych metod. Jednocześnie warto zaznaczyć, że dzieci uczone były, by z każdym mijającym rokiem coraz mniej bać się koziołka.

Ludzie pracowali ciężko w dawnym, rolniczym społeczeństwie, więc Święta Bożego Narodzenia były ważnym i podniosłym czasem. Tradycja julebukken wywodzi się ze średniowiecza i była obecna w całej Skandynawii. Innymi słowami, jest to tradycja pogańska. Wtedy istniała zarówna parada koziołków jak i rytualny ubój, a to wszystko w nadziei na nowy, lepszy rok. Kościół ze swojej strony przedstawiał diabła jako osobę z maską i rogami kozła, więc akurat tutaj kontrast i różnice między tradycją ludową a kościelną były duże. Tradycji świątecznego koziołka można doszukiwać się w czasach przed chrześcijańskich, ale w czasie biegu historii została dopasowana do kultury chrześcijańskiej.

Zdjęcie:Elena Mozhvilo/Unsplash

Kiedy świąteczne koziołki w stadzie pojawiły się w gospodarstwie, często otrzymywały piwo w dużych miskach do tego przeznaczonych. W tamtych czasach podawanie piwa zarówno dzieciom jak i młodzieży było czymś normalnym. Kiedy świąteczne koziołki pojawiły się w domu, ważnym elementem była rozmowa między mieszkańcami, a koziołkami właśnie. „Gra” polegała na tym, by odgadnąć, kto kryje się za koźlą maską. Domownicy mieli odgadnąć, kto ich odwiedził, słuchając głosu i tego co usłyszeli od swoich gości. Ze swojej strony, koziołki chętnie dawały wskazówki na temat tego, co wiedzieli o domownikach – w ten sposób toczyła się gra. Grupa świątecznych koziołków często decydowała wcześniej, w którym domostwie zakończą pochód, ponieważ byli zaproszeni na kolację i przyjęcie w określonym miejscu. Ostatni przystanek często kończył się świątecznym ogniskiem lub tańcem w centrum wioski. Koziołki miały często ze sobą grajka, więc przyjęcie mogło trwać kilka krótkich godzin. Zazwyczaj chodziło się na julebukk w czasie pomiędzy trzecim a dwudziestym dniem świąt. Dawniej Święta Bożego Narodzenia trwały ponad trzynaście dni (kończąc na Święcie Trzech Króli), ale na julebukk chętnie chodzono aż do dnia dwudziestego. 

Mimo, że tradycja chodzenia na julebukk raczej nie jest już kultywowana, około 14% ludności Norwegii pielęgnuje tę tradycję. Wielu uważa, że Halloween przejęło tradycję świątecznych koziołków. Część społeczeństwa jest przeciwna Halloween. Niektórzy czują, że ta tradycja została przymusowo „ściągnięta” z zewnątrz, i nie czują żadnego osobistego przywiązania do tego święta. Ludzie uważają, że to jest to święto sklepów, a nie takie, które ma jakikolwiek związek z tradycją. Dlatego niektórzy wskazują tradycję świątecznych koziołków jako tę, której społeczeństwo powinno się trzymać, z racji tego, że ten pochodzący sprzed chrześcijańskich czasów rytuał, wydaje się bardziej naturalny. A co wy uważacie? Moglibyście przejść się na mały spacer i julebukk z waszymi dziećmi?

Norweską wersję tekstu, wraz z małym słowniczkiem pojęć, znajdziecie tu:

God jul – med julebukken!


Tutaj możesz zostać członkiem Nors for deg! i uczyć się norweskiego razem z Cecilie Lønn:
norskfordeg.no/norskkurs/medlem/

Zdjęcie główne: Lamna The Shark/Unsplash

norweskie tradycje Święta Bożego Narodzenia życie w Norwegii
Udostępnij. Facebook Twitter LinkedIn Email

Powiązane

Norweskie obywatelstwo krok po kroku

Gdzie mieszka prawdziwy Święty Mikołaj?

Norweskie święta: Julebukk i Julenisse

Zostaw kometarz Anuluj komentarz

Na czasie

Norwegia: Nauczyciele mają prawo podejmować fizyczną interwencję wobec uczniów

Społeczeństwo 3 czerwca 2025

Jesienią w norweskich szkołach zaczną obowiązywać nowe regulacje dotyczące sytuacji, w których nauczyciel może interweniować fizycznie…

Jak Polacy w Norwegii głosowali w II turze

2 czerwca 2025

Z lasu na wybory. Polacy głosowali w Kristiansand

2 czerwca 2025

Norwegia: Młodzi werbowani do prania pieniędzy przez aplikację Vipps

31 maja 2025

Polonia w centrum uwagi. Spotkanie z marszałek Senatu RP w Oslo

30 maja 2025

Za co Norwegowie kochają swój kraj?

29 maja 2025

Norgespris – niższe rachunki za prąd czy bomba z opóźnionym zapłonem?

28 maja 2025

Norwegia: Obchody 85. rocznicy bitwy o Narwik

27 maja 2025

W imię tolerancji wobec osób trans prosi się nas, byśmy akceptowali brednie o kobietach z penisem

26 maja 2025

Kierowcy autobusów w Norwegii obawiają się o życie w pracy: „Codziennie myślę o wypadku”

26 maja 2025

Kleszcze – nie tylko norweski problem

25 maja 2025

SV chce darmowych przedszkoli w Oslo: „powinny być dostępne dla wszystkich”

24 maja 2025

Matki pingwinów

23 maja 2025

Norwegia: nie ma ludzi do zbierania truskawek

23 maja 2025

Norwegia i Polska zawarły partnerstwo na rzecz bezpieczeństwa energetycznego i zielonej transformacji

22 maja 2025
Dane kontaktowe

Polsk-Norsk Forening Razem=Sammen
nr org. 923 205 039

tel. +47 966 79 750

e-mail: kontakt@razem.no

Redakcja i współpraca »

Ostatnio dodane

Norwegia: wymiana prawa jazdy

17 czerwca 2025

Gjert Ingebrigtsen: Oczyszczony z zarzutów znęcania się nad dziećmi

16 czerwca 2025

Ulykke på Melkøya – Polakken advarte, nå kjemper han for helsa si

16 czerwca 2025
Współpraca

Razem Norge jest laureatem nagrody "Redakcja medium polonijnego 2025", przyznawanej przez Press Club Polska.

Facebook Instagram X (Twitter) YouTube

Informujemy, że polsko-norweskie stowarzyszenie Razem=Sammen otrzymało za pośrednictwem Stowarzyszenie "Wspólnota Polska" dofinansowanie z Ministerstwa Spraw Zagranicznych w ramach konkursu Polonia i Polacy za Granicą 2024 – Media i Struktury. Nazwa zadania publicznego: Wsparcie działalności organizacji polonijnych w krajach skandynawskich Kwota dotacji 2024: 78,587.60 PLN w 2024 r. Całkowita wartość zadania publicznego 2024: 232 704,80 PLN Data podpisania umowy: Październik 2024 r. Wsparcie w ramach projektu dotyczy m. in. dofinansowania kosztów wynajmu pomieszczeń, ubezpieczenia, wynagrodzeń pracowników, zakupu materiałów biurowych oraz innych kosztów funkcjonowania organizacji.

Ansvarlig redaktør: Katarzyna Karp | Administrasjonssjef: Sylwia Balawender
Razem Norge arbeider etter Vær Varsom-plakatens og VVP regler for god presseskikk. Alt innhold er opphavsrettslig beskyttet.

© 2025 Razem=Sammen | Made in Kristiansand

Wprowadź szukaną frazę i naciśnij Enter, aby przejść do wyników wyszukiwania. Naciśnij Esc, aby anulować.