W Norwegii w pewnych sytuacjach można skorzystać z systemu darmowej pomocy prawnej. Dzięki temu osoby w trudnej sytuacji finansowej mogą otrzymać bezpłatną pomoc w określonych dziedzinach prawa. W niektórych przypadkach z darmowej pomocy prawnej można skorzystać bez względu na wysokość dochodu.
Darmowa pomoc prawna (fri rettshjelp) polega na pokryciu przez państwo większości kosztów związanych z uzyskaniem pomocy adwokackiej. Systemem darmowej pomocy prawnej zarządza Urząd Wojewódzki czyli Statsforvaltning (dawny Fylkesmannen). Usługa obejmuje darmową poradę prawną, darmowe prowadzenie sprawy czy zwolnienie z opłaty sądowej. W tym systemie klient zwykle ponosi jedynie część kosztów pomocy prawnej (tzw. wkład własny, czyli egenandel), a reszta kosztów pokrywana jest z funduszy państwowych.
Jednak nie zawsze osoby w trudnej sytuacji finansowej mają prawo do darmowej pomocy prawnej. Przysługuje ona tylko w ściśle określonych ustawą przypadkach, ocenianych przez państwo jako wyjątkowo ważne. Każdy z nich rozpatrywany jest indywidualnie, a kryteria przyznawania darmowej pomocy są surowe i dotyczą między innym wysokości zarobków oraz stanu majątkowego.
Darmowa pomoc prawna bez względu na dochód
Są również i takie sprawy, w których darmowa pomoc prawna przysługuje bez względu na dochód, np. adwokat w sprawie karnej.
I tu znajdują się jednak wyjątki. Darmowa pomoc prawna nie obejmuje:
- sprawy o jazdy pod wpływem alkoholu lub bez prawa jazdy;
- sprawy, gdzie oskarżony nie zgadza się z grzywną wystawioną przez policję,
- sprawy dotyczącej konfiskaty.
Darmowy adwokat przysługuje przy rozprawie sądowej o decyzji o areszt.
Darmową poradę prawną można otrzymać w sprawach:
- wydalenia z Norwegii z powodu popełnienia przestępstwa,
- wycofania pozwolenia i pobytu,
- dotyczących azylu,
- w przypadkach przemocy/groźby w rodzinie.
Darmową pomoc prawną mogą otrzymać w sprawach karnych ofiary przemocy, gdy tematem pozwu jest odszkodowanie od sprawcy.
Przysługuje ona również w przypadkach odebrania dziecka przez norweski urząd Barnevernet.
Sprawy, gdzie obowiązuje ograniczenie dochodowe
Od 1 stycznia 2009 roku górna granica dochodu rocznego kwalifikującego do przyznania bezpłatnej pomocy prawnej w wymienionych poniżej dziedzinach to 246 tys. koron brutto dla osób samotnych i 369 tys. koron brutto dla małżonków/konkubentów. Majątek nie może być większy niż 100 000 koron netto.
Oto przykłady:
- Darmowa pomoc prawna dla pracowników w sprawach dotyczących bezprawnego zwolnienia z pracy oraz zwolnienia dyscyplinarnego.
- Darmowa pomoc prawna w związku z odwołaniem od decyzji organów publicznych, np. NAVu.
- Pomoc prawna dotycząca praw rodzicielskich, prawa do odwiedzania dziecka, itp.
- Darmowa porada prawna dotycząca spraw małżeńskich.
- Darmowa porada prawna w sprawach dotyczących bezprawnego wyrzucenia z wynajętego mieszkania.
Wkład własny
Jeżeli dochód roczny brutto osobisty lub gospodarstwa domowego jest większy od kwoty 100 000 NOK, osoba musi uiścić wkład własny (egenandel). Obecnie wynosi on 1085 NOK. Jeżeli dochód roczny brutto jest poniżej 100 000 NOK, usługa jest zupełnie darmowa.
W przypadku udzielania wtórnej pomocy prawnej, obowiązujący wkład własny wynosi 25 % poniesionych kosztów, jednak nie może przekroczyć wartości 8 680 NOK.
Pierwotna pomoc prawna (fritt rettsråd) to porady prawne, doradztwo adwokata w procesie przedsądowym.
Wtórna pomoc prawna (fri sakførsel) – pomoc prawna adwokata w procesach sądowych: obrona i reprezentacja w procesie.
Warto pamiętać, że większość kancelarii w Norwegii udziela pomocy w ramach darmowej pomocy prawnej!
Artykuł napisany przy współpracy
adwokat Justyny Dobrowolskiej z Advokatfirma Skaun
Jeśli masz pytania lub potrzebujesz darmowej pomocy prawnej, możesz skontaktować się z adwokat Justyną Dobrowolską telefonicznie: +47 94211973 lub mailowo: jd@skaunadvokat.no
Fot. Mateus Campos Felipe / Unsplash