Kategorie
    • Aktualności
    • Aktywnie
    • Cecilies språk- og kulturhjørne
      • Nivå B1/B2
      • Nivå B2/C1
      • Nivå C1
    • Covid-19
    • Dzieci
    • Kulinaria
    • Kultura
      • Felieton
      • Film
      • Literatura
      • Muzyka
    • Na czasie
    • Opinia
      • Moim okiem
    • På norsk
      • Kronikk
    • Po godzinach
    • Podróże
    • Polecane
    • Polityka
    • Polityka lokalna
    • Popularne
    • Społeczeństwo
      • Historia
      • Lokalnie
      • Ludzie
      • NAV
    • Środowisko
    • Warto przeczytać
    • Wędkarstwo
    • Wybory 2021
    • Wydarzenia
    • Zdrowie
      • Kręg po kręgu
    • Українською
    Facebook Twitter Instagram YouTube
    Facebook Instagram Twitter YouTube
    Razem Norge – polska gazeta w NorwegiiRazem Norge – polska gazeta w Norwegii
    Subskrybuj
    • Kristiansand
    • Społeczeństwo
    • Dzieci
    • Aktywnie
    • Kultura
    • På norsk
    • Українською
    Razem Norge – polska gazeta w NorwegiiRazem Norge – polska gazeta w Norwegii
    Strona główna»Społeczeństwo»Historia»Pamiętny niedzielny poranek
    Historia

    Pamiętny niedzielny poranek

    By Barbara Gawrońska Pettersson13 grudnia 2022Brak komentarzy5 minut czytania
    Źródło obrazu: Wikipedia.pl
    Udostępnij
    Facebook Twitter LinkedIn Email
    Czterdziesta pierwsza rocznica wprowadzenia stanu wojennego w Polsce

    Starsze pokolenie Polaków pamięta szok, który przeżyliśmy w niedzielny poranek 13 grudnia 1981 roku, kiedy telewizja i radio zamiast cotygodniowych audycji i programów dla dzieci nadawały raz po raz przemówienie generała Jaruzelskiego. Powtarzało się w nim zdanie: „Ogłaszam na terenie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej stan wojenny”.

    Dla niemal wszystkich Polaków – oprócz nielicznej mniejszości związanej z peerelowskim aparatem władzy – pierwszą myślą, która się nasuwała, było pytanie, czy do naszego kraju wkroczyli Rosjanie. O możliwości sowieckiej interwencji dyskutowano od dawna, od fali strajków w sierpniu 1980 roku, ale mimo wszystko podczas tak zwanego „karnawału Solidarności” dominował optymizm i nadzieja, że kraj wkroczył na drogę prowadzącą do prawdziwej niepodległości. Co więc oznaczał „stan wojenny”, zastanawialiśmy się z przerażeniem. Wojnę z Rosją?

    Z przemówienia Wojciecha Jaruzelskiego wynikało jednak, że to Ludowe Wojsko Polskie (które z nazwy było polskie, a w rzeczywistości uzależnione od Związku Sowieckiego) przejęło władzę w kraju, rozwiązując Sejm i powołując jako najwyższy organ państwowy tzw. Wojskową Radę Ocalenia Narodowego. Szyderczy głos narodu błyskawicznie przerobił akronim tej nazwy, WRON, na „Wrona”, a na murach domów wkrótce pojawiły się graffiti z hasłami w rodzaju „Wrona skona”. To jednak nastąpiło nieco później; wróćmy do pamiętnego niedzielnego ranka, gdy Polacy ze zdumieniem, niedowierzaniem i – w zdecydowanej większości – oburzeniem wsłuchiwali się w przemówienie generała.

    Dowiedzieliśmy się o drastycznym ograniczeniu swobód obywatelskich. „Solidarność” została zdelegalizowana, a jej czołowi działacze internowani. Wprowadzono zakaz zgromadzeń politycznych, a także długą listę innych zakazów i nakazów, które z dnia na dzień zmieniły życie każdego obywatela. Przestały działać telefony (młodszym czytelnikom wyjaśniam, że nie istniała wówczas telefonia komórkowa ani Internet); wstrzymano ruch komunikacji miejskiej, zabroniono poruszać się prywatnymi samochodami; zapowiedziano cenzurę korespondencji (tak, wówczas ludzie pisali do siebie listy na papierze); wprowadzono godzinę policyjną, nierespektowanie której groziło aresztowaniem, a nawet zastrzeleniem…

    O tragicznych wydarzeniach, które rozegrały się w pierwszych dniach stanu wojennego, wiedzą starsi czytelnicy, natomiast młodsi słyszeli o nich od rodziców lub dziadków, lub na lekcjach historii. Najkrwawszym z nich była pacyfikacja kopalni Wujek w Katowicach 16 grudnia 1981, podczas której zabito dziewięciu górników, a ponad dwudziestu odniosło rany. O szczegółach tej brutalnej akcji można przeczytać na stronie Instytutu Pamięci Narodowej: https://ipn.gov.pl/pl/aktualnosci/38063,Pacyfikacja-kopalni-Wujek-najwieksza-zbrodnia-stanu-wojennego.html

    Dochodzenia dotyczące zbrodni stanu wojennego toczą się w Polsce do dziś. Wielu winnych już odeszło, wielu nigdy nie zostało rozliczonych ze swoich czynów. Nie zostały też rozstrzygnięte kontrowersje co do postaci generała Jaruzelskiego i motywacji jego ówczesnej decyzji. Czy był on przestępcą, który wypowiedział wojnę własnemu narodowi, czy też tragicznym bohaterem, który poświęcił własną reputację, aby przez zaprowadzenie „porządku” w zbuntowanej Polsce uratować kraj przed sowiecką inwazją? Nie sądzę, abyśmy kiedykolwiek uzyskali jednoznaczną odpowiedź.

    Istnieje wiele tekstów naukowych i publicystycznych na temat genezy i przebiegu stanu wojennego w Polsce. Ja jednak chciałabym podzielić się z Państwem wspomnieniami „szarego obywatela”, czyli ówczesnej studentki drugiego roku filologii szwedzkiej poznańskiego Uniwersytetu Adama Mickiewicza. 

    Dwudziestoletnia Basia Gawrońska oczekiwała na spełnienie swojego wielkiego marzenia: wyjazdu na półroczne stypendium do Szwecji. Stypendium zostało przyznane jej przez Svenska Institutet (Instytut Szwedzki), organizację promującą język i kulturę Szwecji. Od chwili otrzymania tej decyzji załatwiała formalności związane z wyjazdem. Młodsi czytelnicy chyba nie potrafią sobie wyobrazić, jakim niesłychanym wyróżnieniem i przywilejem dla polskiej studentki była w tamtych czasach możliwość wyjazdu na studia za „żelazną kurtyną”, i jak skomplikowane procedury wiązały się z podróżą zagraniczną w czasach PRL-u: podanie o przyznanie paszportu, wielogodzinne oczekiwanie w kolejkach milicyjnego biura paszportowego, potem składanie podania o wizę… gdyż dopiero po otrzymaniu paszportu i wizy wolno było kupić bilet na prom do Szwecji (wówczas do Skandynawii podróżowało się z Polski promami).

    Wszystkie biurokratyczne korowody zostały zakończone sukcesem i Basia w pierwszych dniach grudnia była szczęśliwą posiadaczką paszportu, wizy oraz biletu. Upragniona podróż do Szwecji była tuż-tuż: zaraz po Nowym Roku. Ale trzy tygodnie przed tym wymarzonym rejsem generał Jaruzelski obwieścił, że granice Polski zostają zamknięte, że posiadacze paszportów muszą oddać dokumenty uprawniające do podróży w trybie natychmiastowym. Zawieszono zajęcia na wyższych uczelniach, a studenci zostali wezwani do opuszczenia miast uniwersyteckich w ciągu 24 godzin, o ile nie są w tych miastach zameldowani na stałe.

    Nie będę nudzić Czytelników relacją z mojej małej prywatnej kampanii przeciw stanowi wojennemu. Powiem tylko, że nie opuściłam Poznania w terminie wyznaczonym przez generała, nie oddałam paszportu ani maszyny do pisania (takie niebezpieczne przedmioty należało deponować na posterunkach milicji), ale też nie wyjechałam na stypendium do Szwecji. Uczestniczyłam również w trochę większych akcjach protestacyjnych, chociaż nigdy nie byłam ich czołową bohaterką, ani bohaterką w ogóle.

    Po latach, już jako wykładowca akademicki w Szwecji, a potem w Norwegii, ogromnie cieszyłam się z tego, że studenci z Polski, a także z Ukrainy i innych państw byłego Związku Sowieckiego mogą przyjeżdżać do Skandynawii w ramach programów wymiany międzyuczelnianej, i że nie przeszkadzają im w tym żadni dyktatorzy.

    Przykro jest myśleć o tym, że historia znów zatoczyła koło i że obecnie dzieją się rzeczy, w porównaniu z którymi moje młodzieńcze rozczarowanie jest bagatelką.

    Święta Bożego Narodzenia w roku 1981 były smutne i niespokojne, a dla wielu rodzin tragiczne. Święta w roku 2022 będą również naznaczone niepokojem, żałobą i cierpieniem. Życzę wszystkim Czytelnikom optymizmu – takiego, jaki mimo wszystko był obecny podczas Świąt w roku 1981.

    Udostępnij. Facebook Twitter LinkedIn Email

    Warto przeczytać

    Holocaust czyli zagłada

    Fryderyk Chopin – poeta polskiej wolności

    Polacy karku nie schylają

    Zostaw kometarz Anuluj komentarz

    Nadchodzi ocieplenie

    Aktualności 15 lutego 2021

    Temperatury w lutym są znacznie niższe niż zwykle w tym miesiącu roku. Jednak mimo długiego…

    Zwyciężczyni Miljøprisen 2021

    5 października 2021

    Szczupaki przejęły Gillsvann

    20 kwietnia 2021

    Co trzeci Europejczyk nie chce się szczepić

    6 maja 2021

    Czy grozi nam powrót pandemii?

    7 kwietnia 2022

    Teraz Polska? Wyciek z rurociągu Przyjaźń. Przyczyna nieznana

    12 października 2022

    Nordmenn om Polen: deres innvandringserfaring

    10 października 2021

    Zmiany w języku zatwierdzone. „Hen” w słownikach

    22 czerwca 2022

    Bluetooth odnaleziony w Polsce

    10 lipca 2022

    Berg: W Norwegii mieszka wielu zradykalizowanych islamistów

    26 czerwca 2022

    Høyre svarer

    31 sierpnia 2021

    Oferta czwartej dawki szczepionki. FHI nie zaleca

    25 listopada 2022

    «Det er sånn jeg er. Sta.» Historie om Iza Barikmo

    5 lipca 2021

    Usynlige barn – eller våre kjære små i den norske skolen 

    24 lutego 2022

    Ograniczenia wjazdu. Kolejna interwencja prawnicza w sprawie decyzji rządu

    16 czerwca 2021
    Dane kontaktowe

    Polsk-Norsk Forening Razem=Sammen

    nr org. 923 205 039

    tel. +47 966 79 750 – Katarzyna
    tel. +47 968 67 210 – Sylwia

    e-mail: kontakt@razem.no

    VIPPS: #588852

    Więcej o nas »

    Ostatnio dodane

    Do Danii tylko z Kristiansand

    4 lutego 2023

    E16 zamknięta w obu kierunkach, kładka dla pieszych blokuje przejazd

    3 lutego 2023

    TOP 10 imion najchętniej nadawanych dzieciom w Norwegii i Polsce w 2022 roku

    3 lutego 2023
    Najnowsze komentarze
    • Martyna - Norweski Urząd Statystyczny chce widzieć każdy Twój paragon
    • ewa - Taras Boroweć ps. „Bulba”, przeciwnik Bandery i Rzezi Wołyńskiej
    • Katarzyna Karp - Norweskie dzieci poniżej 10 roku życia sprzedają swoje ciała online korzystając z „języka kodów”
    • Monika - Norweskie dzieci poniżej 10 roku życia sprzedają swoje ciała online korzystając z „języka kodów”
    Facebook Instagram Twitter YouTube

    Ansvarlig redaktør: Katarzyna Karp
    Adm. direktør: Sylwia Balawender
    Razem Norge arbeider etter Vær Varsom-plakatens og VVP regler for god presseskikk. Alt innhold er opphavsrettslig beskyttet.
    © 2023 Razem=Sammen | Made in Kristiansand

    Wprowadź szukaną frazę i naciśnij Enter, aby przejść do wyników wyszukiwania. Naciśnij Esc, aby anulować.