Eryk Pomorski, Słowianin, król Norwegii

Redakcja Razem Norge w siedzibie Eryka Pomorskiego

Eryk Pomorski, najprawdopodobniej przyszedł na świat w dniu 11 czerwca 1382 roku w Darłowie. Zmarł również w Darłowie, 16 czerwca 1459 roku. Redakcja Razem Norge wybrała się do polskiego miasta związanego właśnie z osobą Eryka Pomorskiego, by na tamtejszym zamku rycerskim szukać pamiątek po królu norweskim wywodzącym się z dynastii Gryfitów. Naszym przewodnikiem był pastor kościoła protestanckiego Dariusz Fitek. 

Książę norweski

Będąc księciem norweskim, nosił przydomek Bogusław, gdy zaś osiadł na tronie Norwegii wszyscy znali go jako Eryka III.

Eryk Pomorski otrzymał na chrzcie świętym imię bardzo popularne w dynastii Gryfitów, które brzmiało Bogusław Bolesław. Jego babką ze stony matki – jak mówił pastor – była księżniczka duńska Ingeborga Wstydliwa. Była ona córką króla Waldemara IV Atterdaga, będącego ostatnim męskim przedstawicielem duńskiej dynastii Estrydsenidów. Siostrą babki Eryka Pomorskiego, była księżna Małgorzata zwana potocznie „krótkonogą”.

Jako sześciolatek

Po śmierci króla Waldemara IV Atterdaga na tron duński jako sześciolatek wstąpił Olaf II, który był synem króla Norwegii Haakona VI z dynastii Folkunga i Małgorzaty I, młodszej córki Waldemara IV. Rządy regencyjne za malutkiego Olafa pełniła Małgorzata. Ona to, jak mówił pastor Dariusz, po śmierci swego męża, przejęła rządy w Norwegii, gdy Olaf II zmarł w wieku 17 lat.

Pomysł Małgorzaty

W roku 1389 Małgorzata wsparła powstanie szwedzkiego rycerstwa przeciwko niemieckiej dynastii meklemburskiej. W tym też roku Małgorzata adoptowała młodego księcia Bogusława Bolesława, który oficjalnie zmienił imię na Eryk, gdy zasiadł na tronie norweskim. Nadano mu takie imię, by uczcić księcia duńskiego, stryja Małgorzaty. Eryk został wówczas uznany za prawowitego króla Norwegii, a Małgorzata w roku 1396 doprowadziła do jego jednoczesnego wyboru na tron duński i szwedzki. 

Rok 1397

Siedemnastego czerwca 1397 roku, Eryk w następstwie różnych poczynań Małgorzaty, doprowadził do zawiązania unii personalnej tzw. „kalmarskiej”. Zagwarantowano wówczas królowi Erykowi, że gdy będzie posiadał syna, odziedziczy on norweski tron. Eryk, tuż po objęciu samodzielnych rządów, rozpoczął starania o odzyskanie księstwa szlezwickiego dla korony duńskiej. Parlament duński nakazał zwrócić Szlezwik, co zatwierdził niemiecki król Zygmunt. Eryk, po trwających rozlicznych walkach, musiał ostatecznie wycofać się z zajmowanego księstwa. Dodatkowym motywem konfliktu Eryka z Danią i Szwecją, był trudny charakter króla, który był człowiekiem bardzo porywczym, szorstkim i autorytarnym.

Dumny z polskich korzeni

W roku 1423, jak mówił Redakcji Razem Norge pastor Dariusz, Eryk razem z książętami pomorskimi zawarł sojusz z zakonem krzyżackim, na wypadek wojny z Koroną Polską. Jako ciekawostkę należy wiedzieć – mówi pan Darek – że na przestrzeni lat 1423–1425 Eryk udał się z pielgrzymką do Ziemi Świętej. Gdy stamtąd wracał zatrzymał się w Krakowie, gdzie brał udział w uroczystościach koronacyjnych czwartej żony króla Władysława Jagiełły, Zofii Holszańskiej. Mówił wtedy wszystkim zebranym gościom o swoich polskich korzeniach, z których był dumny. 

Powstanie w Szwecji

Gdy w Szwecji wybuchło powstanie, król Eryk na krótki czas został usunięty z tronu szwedzkiego. Ugoda z powstańcami doprowadziła do ponownego objęcia panowania w Szwecji przez Eryka. Ten natomiast szybko złamał postanowienia tej ugody. W efekcie rady trzech królestw: Norwegii, Szwecji i Danii, Eryka szybko odsunięto od sprawowania władzy. 

Po wygnaniu

Osiadł on wówczas w zamku Visby, znajdującym się na Gotlandii, trudniąc się korsarstwem, dzięki któremu chciał odzyskać swoją władzę. Bezskutecznie. W 1449 roku – relacjonuje pastor – powrócił na Pomorze i osiadł na zamku w Darłowie. Rzekomo przywiózł tam ze sobą niezliczone skarby, które przeszły do legendy.

Małżeństwo Eryka króla Norwegii

Dnia 26 października 1406 roku w Lund w Szwecji poślubił on królewnę angielską Filipę wywodzącą się z dynastii Lancasterów. Jego wybranka była najmłodszą córką angielskiego króla Henryka IV. Ta dwunastoletnia panna młoda, stanęła na ślubnym kobiercu odziana w białą tunikę z płaszczem obszytym szarym futrem z wiewiórek i gronostajów. To właśnie ona zapoczątkowała modę na to, by panna młoda brała ślub w białym stroju. Małżeństwo to nie było związkiem udanym, a głównym zarzewiem konfliktów małżonków była bezpłodność żony. Po jakimś czasie Eryk wygonił żonę, która w roku 1429 zamieszkała w klasztorze Brygidek w Vadstenie. Tutaj też kobieta zmarła dnia 5 stycznia 1430 roku. 

Związek Eryka z Cecylią

Po śmierci królowej Filipy, Eryk wdał się w romans z Cecylią, która była pokojówką jego zmarłej żony. Fakt ten niebywale wzburzył jego poddanych. Eryk z Cecylią zamieszkali razem początkowo na Gotlandii, a następnie w Darłowie. Jak Redakcji Razem Norge mówił pastor Dariusz, Eryk około roku 1439 zawarł z Cecylią małżeństwo morganatyczne, czyli związek członka rodu arystokratycznego z osobą należącą do niższego stanu. Jak donosi kronikarz Kasper Schütz, Eryk miał syna Eryka juniora właśnie z Cecylią. Syn jednak zmarł we wczesnym dzieciństwie, najprawdopodobniej na chorobę wieku dziecięcego. Do dnia dzisiejszego na zamku w Darłowie, słychać – nawet niekoniecznie w nocy – płacz chłopca, który był synem Eryka i Cecylii. Woła on cichutko swoich rodziców, aby mu pomogli wydostać się z zamku, w którego murach zmarł. Chłopiec ma w ręku zapalony znicz, świadczący o jego czystym życiu.

Gdy wycieczki zwiedzają darłowski zamek, nieraz słyszą one cichy płacz i lament ducha małego chłopca. 

Dziękujemy Dyrekcji Zamku w Darłowie za możliwość zwiedzania i fotografowania.