Fagbrev jako obietnica równego traktowania

Fagbrev to norweski dokument potwierdzający ukończenie szkolenia zawodowego. W Norwegii niektóre zawody są uregulowane przez prawo, dlatego wiele ogłoszeń o pracę zawiera informację o wymogu posiadania fagbrev. Od niego może zależeć wysokość stawki godzinowej i pozycja w firmie. To często przydatny, choć nieobowiązkowy dokument, wystawiany zwykle przez szkołę, uczelnię czy firmę prowadzącą szkolenie lub kurs. Aby otrzymać certyfikat ukończenia szkolenia zawodowego, trzeba zdać odpowiedni egzamin. 

Dla obcokrajowców fagbrev jawi się jako obietnica równego traktowania na rynku pracy. W tym roku mija 5 lat odkąd pierwsi pracujący imigranci otrzymali możliwość uzyskania potwierdzenia swojego szkolenia zawodowego (fagbrev) lub certyfikatu czeladniczego (svennebrev). 

Badacz Fafo Rolf K. Andersen wraz z Moną Bråten i Ester Bøckmann przyjrzeli się systemowi zatwierdzania certyfikatów zawodowych i czeladniczych. W swoim raporcie odpowiadają między innymi na pytania czy zagraniczni pracownicy z fagbrev lepiej zarabiają i czy mają lepsze warunki pracy niż 5 lat temu. 

Jedną z pierwszych rzeczy, na którą zwraca uwagę autor raportu Rolf K. Andersen jest to, że niewiele osób wie, że może się ubiegać o potwierdzenie (godkjenning) swojej edukacji w Nokut. Raport stwierdza także, że wykwalifikowani pracownicy zagraniczni czują się bezpieczniej, ale nie zarabiają lepiej i nie mają lepszych warunków pracy. 

Ta sama pensja

W raporcie badacze Fafo twierdzą, że tylko kilka osób, które uzyskały zatwierdzenie certyfikatu, otrzymało także wyższą pensję. W rzeczywistości większość ma jednak takie samo wynagrodzenie jak ci, których wnioski o zatwierdzenie wykształcenia zostały odrzucone. 

– Nie znajdujemy silnych korelacji między zatwierdzeniem wniosku a innymi warunkami pracy – kontynuują autorzy raportu.

Wśród badanych stosunkowo niewielu doświadczyło wyzysku w pracy (np.brak wypłaty wypracowanego wynagrodzenia, zapłata części wynagrodzenia, otrzymanie fałszywej umowy o pracę lub zmuszenie do wykonywania niebezpiecznej pracy). Ale ci, którzy otrzymali uznany fagbrev doświadczają wyzysku tak często, jak ci, którym wniosek o uznanie wykształcenia odrzucono. Innymi słowy: ci, którzy są najbardziej dotknięci wyzyskiem, dumpingiem socjalnym i innymi przestępstwami związanymi z pracą, w niewielkim stopniu korzystają z potwierdzenia swojego wykształcenia w Nokut.

– Myślę, że Nokut podjął skuteczny wysiłek, by uznawać wykształcenie zawodowe. Jednak w tym projekcie celem nie była ocena samego procesu zatwierdzania. Przyjrzeliśmy się również czy uzyskanie fagbrev wniosło jakieś zmiany w życie zawodowe jego posiadacza – podkreśla Andersen. 

Wierzy on również, że poważne firmy będą dobrze płacić, niezależnie od tego, czy zatwierdzono w Norwegii zagraniczne wykształcenie czy nie. 

W jednym obszarze osoby, które uzyskały potwierdzenie swojej edukacji w Norwegii, zgłaszają pozytywny efekt: czują się bezpieczniej w życiu zawodowym. Ci, którym odrzucono zgodę, mają wrażenie, że po odrzuceniu trudniej jest ubiegać się o nową pracę.

W szerszym kontekście niewiele osób uzyskało potwierdzenie Nokut. Tylko jeden na 200 pracowników migrujących na stałe otrzymał zatwierdzenie szkolenia zawodowego.

– Przy tak małej liczbie zarówno wnioskodawców, jak i zatwierdzeń system będzie miał trudności z wniesieniem znaczącego wkładu w działania na rzecz zapobiegania dumpingowi społecznemu, przestępczości związanej z pracą, pracy nierejestrowanej i innym wyzwaniom, do których ma się przyczynić, piszą badacze Fafo w raporcie. 

Nokut ma nadzieję, że więcej osób będzie ubiegać się o potwierdzenie swojego wykształcenia czy szkolenia zawodowego z kraju ojczystego, a także pracuje nad tym, by włączyć w program większą liczbę zawodów. 

Silje Molander, która jest kierowniczką sekcji odpowiedzialnej za zatwierdzanie zagranicznych praktyk zawodowych, uważa, że jedną z przyczyn, dla których Nokut ma tak mało informacji o wykształceniu zawodowym imigrantów zarobkowych jest to, że nie mają oni kontaktu z żadnym aparatem pomocowym, do jakiego dostęp mają np. uchodźcy.

Imigranci według pochodzenia i poziomu wykształcenia¹

	Poziom wykształcenia ogółem	Brak ukończonego wykształcenia	Szkoła podstawowa i gimnazjum	Szkoła średnia	Szkoła średnia zawodowa2	Uniwersytet, szkoła wyższa (krótki)3	Uniwersytet, szkoła wyższa (długi) 4
RAZEM	715 238	10 313	226 147	195234	8 695	160 513	114 336
Polska	92 134	120	19 319	43373	946	14 374	14 002
Litwa	36 382	177	10 647	10604	252	10 374	4 328
Szwecja	34 085	143	4 731	12044	480	11 289	5 398
Somalia	25 519	1 809	16 541	4515	138	2 090	426
Niemcy	23 281	41	4 868	5857	248	5 906	6 361
Syria	22 702	515	15 141	1692	155	3 935	1 264
Irak	21 966	540	10 029	5145	214	4 510	1 528
Filipiny	21 577	133	5 141	4921	303	8 285	2 794
Erytrea	20 011	363	14 132	3255	231	1 661	369
Pakistan	19 992	896	9 130	4084	188	3 567	2 127
Tajlandia	19 398	595	10 059	4497	148	3 190	909
Dania	18 150	19	2 753	6851	416	4 934	3 177
Iran	17 439	395	5 239	3931	345	4 239	3 290
Rosja	17 047	37	4 060	3347	259	3 746	5 598
Afganistan	16 066	963	9 329	3179	77	1 937	581
Inne kraje	309 491	3 563	85 026	77937	4 298	76 476	62 188

^{Źródło: SSB}

Nokut – Narodowa Agencja ds. Jakości w Edukacji – zarządza systemem zatwierdzania zagranicznego wykształcenia wyższego i szkoleń zawodowych. Potwierdzenie wykształcenia w Norwegii możesz uzyskać w Nokut.

Fakty: 

Istnieje możliwość ubiegania się o zatwierdzenie w Norwegii kształcenia zawodowego z pięciu krajów – Estonii, Łotwy, Litwy, Polski i Niemiec – w 19 zawodach:

• Wykwalifikowany betoniarz.
• Mechanik samochodowy, lekkie pojazdy.
• Mechanik samochodowy, pojazdy ciężkie.
• Sprzedawca w branży mięsnej.
• Fryzjer.
• Wykwalifikowany szklarz.
• Dermatolog.
• Mechanik maszyn i urządzeń przemysłowych.
• Wykrawacz mięsa.
• Kucharz.
• Technik żywienia.
• Murarz.
• Stolarz meblowy.
• Tapicer.
• Producent wędlin.
• Hydraulik.
• Rzeźnik.
• Stolarz.
• Cieśla.

Łącznie 2793 osób złożyło wnioski o zatwierdzenie ich wykształcenia zawodowego. 70% wnioskodawców pochodzi z Polski, a 17% z Litwy.

Źródło: forskning.no, Nokut, Fafo

Zdjęcie: Vasily Koloda/Unsplash