Trwające w Europie wojna i kryzys energetyczny oraz gwałtowny wzrost cen dotykają zwykłych ludzi w Norwegii. Rząd zdecydował się postawić na taką dystrybucję środków finansowych, by jak najwięcej skorzystali potrzebujący.
W ciągu ostatniego roku gwałtownie wzrosło zatrudnienie, choć bezrobocie w Norwegii nie spadło od 2008 roku. Również wzrost cen jest najwyższy od lat 80-tych. Decyzją rządzących było więc zawężenie budżetu i ograniczenie wykorzystania pieniędzy z ropy.
– Bezpieczne zarządzanie finansami polega teraz na wydawaniu z budżetu państwa mniejszej ilości pieniędzy pochodzących z ropy – tłumaczy Minister Finansów Trygve Slagsvold Vedum (SP). – Od dłuższego czasu odpowiedzią na większość wyzwań politycznych w Norwegii są zwiększone wydatki z tych pieniędzy. Ten czas się skończył. Większe wydatki mogą przyczynić się do utrzymania wzrostu płac i cen na tak wysokim poziomie, że bank centralny będzie musiał podnosić stopy procentowe częściej i szybciej, niż to konieczne. To zwykli ludzie muszą za to zapłacić najwyższą cenę, wraz ze wzrostem oprocentowania mieszkań, wyższymi cenami i potencjalnym krachem gospodarczym, który spowoduje, że wielu straci pracę. Rząd chce tego uniknąć, dlatego ograniczamy wykorzystanie pieniędzy z ropy w tym budżecie.
W budżecie państwa na 2023 r. zaplanowano wydatkowanie pieniędzy naftowych w wysokości 316,8 mld NOK. Odpowiada to 2,5 proc. szacowanej wartości funduszu na początek przyszłego roku.
Jednocześnie, gdy zmniejsza się wykorzystanie pieniędzy z ropy naftowej, następuje znaczny wzrost wydatków rządowych. Wzrost wydatków dotyczy m.in. ubezpieczeń społecznych (34,7 mld), przyjmowania i integracji uchodźców, głównie z Ukrainy (13 mld), realizowanych projektów budowlanych (6,5 mld) oraz kontynuacji programu dopłat do energii elektrycznej dla gospodarstw domowych ( 44,7 mld). W sumie wydatki tylko w tych czterech obszarach wzrosną w 2023 r. o około 100 mld NOK w porównaniu z budżetem na 2022 r.
– Podwyższamy minimalną emeryturę, zasiłek mieszkaniowy, zasiłek na dzieci, wsparcie dla centrów żywnościowych, a także zwiększamy wsparcie dla tych rodzin, które są w trudniejszej sytuacji finansowej – mówi premier i lider partii rządzącej Jonas Gahr Støre.
Jakie zatem czekają nas zmiany?
Zwiększony zasiłek na dziecko (barnetrygd)
Rząd przeznaczy w przyszłym roku 440 mln NOK na zmianę wysokości zasiłku przysługującego na dziecko. Ponadto od 1 marca przyszłego roku o 5000 nok rocznie wzrośnie zasiłek na dziecko dla samotnych rodziców.
Bezpłatne zajęcia pozalekcyjne dla uczniów klas I i II
Rząd postanawia zapewnić 12 godzin bezpłatnej opieki pozaszkolnej (SFO) również dla uczniów klas drugich. Podczas zeszłorocznych negocjacji z SV, od tej jesieni wprowadzono 12 bezpłatnych godzin w SFO dla pierwszoklasistów w całej Norwegii. Dzięki temu przeciętna rodzina z jednym dzieckiem w SFO zaoszczędzi około 20 000 NOK w 2023 roku.
Obniżenie rachunków za prąd o połowę
W budżecie zaplanowano obniżenie prawie o połowę opłat za energię elektryczną. Zmiana ta nastąpi w styczniu.
– W 2023 roku, 76 proc. populacji otrzyma taki sam lub niższy podatek niż w 2022 roku – mówi w NRK Vedum.
Zwiększenie podatków dla zamożniejszych
Budżet przewiduje, że nieruchomości powyżej 10 mln koron powinny być wyceniane na 70 procent ich wartości jako aktywów. Zmiana oznacza, że każdy, kto mieszka w takim mieszkaniu, “wzbogaci się” na papierze przy obliczaniu podatku od nieruchomości. Dziś wartość domu, którego cena wynosi ponad 10 mln NOK wyceniana jest na 50 procent, po zmianie będzie to 70 procent.
Wiele osób znajdzie się zatem powyżej kolejnego progu podatku dochodowego i w wyniku tej zmiany będzie musiało zapłacić wyższy podatek. Gdy jest to drugie miejsce zamieszkania, 100 procent wartości zostanie oszacowane jako podstawa podatku od nieruchomości.
Osłabienie programu oszczędnościowego BSU
BSU (boligsparing for ungdom), czyli program oszczędności mieszkaniowych dla młodych ludzi niestety straci w nowym budżecie. Dotychczas osoby poniżej 34 roku życia mogły zaoszczędzić w BSU do 27 500 NOK rocznie. Z tej zaoszczędzonej kwoty 20 procent można było dostać w zwrocie podatku, teraz ta kwota zostanie zmniejszona o połowę i podatek będzie można obniżyć tylko o 2750 nok.
Osłabienie systemu BSU pozwali państwu zaoszczędzić ponad 600 mln NOK na rocznych wydatkach.
Więcej pieniędzy na przygotowania na wypadek sytuacji nadzwyczajnych
Ze względu na sytuację dotyczącą bezpieczeństwa państwa, w przyszłorocznym budżecie zostanie wydanych więcej pieniędzy na obronę cywilną. Wzmocniona również zostanie gotowość żywnościowa Norwegii poprzez awaryjne przechowywanie zbóż spożywczych.
W sumie na kontynuację działań na rzecz zwiększonej gotowości cywilnej przeznaczonych zostanie około 420 mln NOK.
Poprawienie sytuacji osób przebywających w azylu kościelnym
Azyl kościelny to praktyka, w której specjalny status zapewnia ochronę przebywającej w nim osobie. Nikt nie może udzielić ani również odmówić azylu kościelnego. W związku z tym rzesze cudzoziemców przebywają w azylach kościelnych po kilka lat bez prawa pobytu. Dlatego partie rządzące i SV zgadzają się na jednorazowe rozwiązanie dla cudzoziemców, którzy do 29 listopada 2022 r. przebywają w azylu kościelnym od co najmniej pięciu lat.
Rozwiązanie polega na przyznaniu tym kościelnym azylantom miejsca zamieszkania na zasadach humanitarnych. Rząd zwiększa również zasiłek dla każdego, kto mieszka w ośrodku dla uchodźców o 50 procent.
Ze zmian w budżecie zadowoleni będą również emeryci i renciści, którzy otrzymają 4000 koron więcej rocznie. Osoby niepełnosprawne korzystające ze stawki minimalnej otrzymują jednorazową wypłatę w wysokości 3000 NOK. Ponadto planowana jest reforma stomatologiczna, w ramach której młodzi ludzie w wieku od 21 do 26 lat otrzymają tańsze usługi stomatologiczne.
Koalicja rządowa i SV chciałyby również zmniejszenia przenoszenia aktywów za granicę przez najbogatszych, być może poprzez wprowadzenie specjalnego podatku. Dodatkowo w pierwszej połowie roku rząd przedstawi Ukrainie propozycję znacznego wsparcia. Na czym ono będzie polegać, jeszcze nie wiadomo.
– To budżet, w którym chcemy obniżyć koszty życia zwykłych ludzi. Osoby o niskich i regularnych dochodach będą miały obniżone podatki, podczas gdy osoby o wysokich dochodach i zamożności mogą do budżetu wpłacić nieco więcej. Proponujemy również historyczną redystrybucję, w której wysokie zyski z naszych wspólnych zasobów naturalnych przyniosą korzyści społeczności. Jest to zgodne z długą, dumną norweską tradycją. W ten sposób zapewniamy większe bezpieczeństwo codziennych finansów ludzi, solidarność narodową, dbamy o podstawowe usługi socjalne w całej Norwegii, przyczyniamy się do ekologicznego budownictwa przemysłowego i zapewniamy, że Norwegia robi się silniejsza w niespokojnym czasie – podsumowuje budżet Minister Finansów.
Źródło: Regjeringen.no, NRK