W ostatnich latach Agder stał się jednym z regionów Norwegii, w których wyraźnie widać niepokojący rozwój przestępczości wśród młodzieży.
Choć dane z 2024 roku pokazują niewielki spadek ogólnej liczby przestępstw, policja w Agder alarmuje: poziom przemocy pozostaje wysoki, a brutalne napady wśród nastolatków są coraz częstsze.
„Kapitał strachu”
Jednym z najbardziej szokujących przypadków była napaść w Sørlandssenteret w Kristiansand w grudniu 2024 roku. 15-letnia dziewczyna wraz z grupą rówieśników zaatakowała chłopca w jej wieku, bijąc i kopiąc go – także w twarz – oraz grożąc mu kradzieżą rzeczy osobistych. Całość została sfilmowana. Taki sposób dokumentowania przemocy staje się niestety normą, a filmy trafiają do mediów społecznościowych, budując tzw. kapitał strachu.
Termin „kapitał strachu” (fear capital) opisuje zjawisko, w którym młodzi sprawcy przestępstw zyskują reputację i wpływy w swoim środowisku właśnie dzięki brutalnym nagraniom. Jednocześnie ofiary i świadkowie boją się mówić. Strach przed odwetem, ośmieszeniem, a nawet dalszą przemocą sprawia, że wiele przestępstw nie jest zgłaszanych.
Coraz więcej nieletnich przestępców
Według statystyk z SSB w 2023 roku aż 4 637 osób w wieku 5-14 lat było podejrzanych lub oskarżonych o przestępstwo – żeby znaleźć podobną liczbę musimy się cofnąć aż do 2007 roku (4 132 osób) – a w grupie wiekowej 15-17 lat – 4 266 osób. Wśród młodzieży najczęściej dochodzi do kradzieży, a na drugim miejscu pod względem częstotliwości znajduje się przemoc. Kolejne pozycje zajmują: zakłócanie porządku, przestępstwa związane z ruchem drogowym, uszkodzenie mienia, przestępstwa związane ze środkami odurzającymi, przestępstwa seksualne i inne.
Policja w Agder w rozmowie z Nettavisen zauważa, że liczba osób popełniających przestępstwa nie rośnie tak szybko, jak liczba samych przestępstw. To oznacza, że mniejsza grupa młodych ludzi jest odpowiedzialna za coraz większą liczbę poważnych incydentów – od rozbojów po przestępstwa seksualne. W 2023 roku aż 117 nieletnich zostało oskarżonych o co najmniej 10 przestępstw.
Jak przeciwdziałać przestępstwom?
Eksperci apelują: nie wolno zapominać, że większość młodych ludzi nie popełnia przestępstw. Problem dotyczy stosunkowo niewielkiej, ale bardzo aktywnej grupy recydywistów. Właśnie do nich powinny być skierowane szczególne środki wsparcia i interwencji. Grupa ekspertów, która przygotowała raport „De er våre barn” („To są nasze dzieci”) wskazuje również na znaczenie czynników społecznych i warunków życia jako istotnych przyczyn eskalacji przemocy wśród młodzieży.
Policja, szkoły i samorządy lokalne próbują przeciwdziałać tym zjawiskom, jednak wyzwania są ogromne. Brak zaufania, normalizowana przemoc i szybka dystrybucja brutalnych treści w sieci utrudniają działania profilaktyczne. Wymaga to nie tylko intensywnej współpracy instytucji, ale też zaangażowania rodziców, nauczycieli i całego społeczeństwa.
Ważne jest, by ofiary i świadkowie przestępstw zgłaszali te sprawy na policję – lokalne posterunki odgrywają kluczową rolę w zwalczaniu przestępczości wśród nieletnich.